intra-familiaal geweld

Intra-familiaal geweld of huiselijk geweld is een complexe en ernstige vorm van geweld die plaatsvindt binnen de familiale sfeer tussen (ex-) partners, ouders en kinderen, broers en zussen of andere familieleden binnen het gezin. Het is geweld dat zich voordoet in een context van vertrouwen en afhankelijkheid en dat maakt het extra schadelijk. Vaak komt er ook intieme terreur bij kijken.

  • fysiek geweld: slaan, schoppen, duwen, wurgen, brandwonden, vastgrijpen
  • psychisch of emotioneel geweld: beledigen, vernederen, controleren, dreigen, isoleren, manipulatie, gaslighting
  • seksueel geweld: ongewenste seksuele handelingen of dwang
  • economisch geweld: financiële controle, geen toegang geven tot geld, iemand afhankelijk maken of houden
  • verwaarlozing: gebrek aan zorg, voeding, medische hulp of emotionele aandacht – vooral bij kinderen en ouderen
  • getuige zijn van geweld: vooral bij kinderen wordt het als een vorm van kindermishandeling beschouwd als zij getuige zijn van geweld tussen ouders of gezinsleden

Intra-familiaal geweld volgt vaak een cyclus.

  • opbouw van spanning
  • gewelddadige uitbarsting
  • verzoening of spijtfase (de "honeymoonfase")
  • rust – waarna de cyclus opnieuw begint


Deze cyclus kan slachtoffers gevangen houden, zeker wanneer er sprake is van afhankelijkheid, schaamte of angst. Maar waarom blijven mensen dan in die situatie hangen, of kunnen ze niet vluchten?

  • angst voor meer geweld
  • financiële afhankelijkheid
  • kinderen
  • schuldgevoel of schaamte
  • geen netwerk of steun
  • hoop dat de dader zal veranderen

gevolgen van intra-familiaal geweld

De gevolgen zijn vaak langdurig en diepgaand, zowel voor directe slachtoffers als voor getuigen (vooral kinderen).


volwassenen
 
  • posttraumatische stressstoornis (PTSS)
  • angst, depressie, verslaving
  • verlies van zelfvertrouwen en autonomie
  • lichamelijke letsels of chronische gezondheidsproblemen

 

kinderen
 
  • hechtingsproblemen
  • emotionele onveiligheid
  • gedragsproblemen (agressie, angst, teruggetrokken gedrag)
  • problemen op school, slaapproblemen
  • langetermijneffecten op relaties en zelfbeeld

 

kinderen en intra-familiaal geweld

Kinderen en intra-familiaal geweld: de littekens die je niet altijd ziet.

Intra-familiaal geweld raakt niet alleen de directe slachtoffers – het treft ook de kinderen die er middenin opgroeien. Zelfs als ze niet het fysieke doelwit zijn, is het getuige zijn van geweld tussen ouders of gezinsleden op zichzelf al een vorm van kindermishandeling, erkend door onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en kinderrechtenorganisaties wereldwijd.

alle
getuige
gevolgen
effect
herhaling

getuige


Getuige zijn is meer dan alleen "zien". Kinderen voelen ook geweld.

  • ze horen geschreeuw en klappen achter gesloten deuren
  • ze zien de angst in de ogen van een ouder
  • ze leven met de spanning van "wanneer barst de bom?"
  • ze ruiken het bloed, zien de tranen, voelen de trillende muren
  • zelfs baby’s en peuters, die nog geen taal beheersen, registreren deze signalen op lichamelijk en emotioneel niveau

gevolgen

  • angst en onveiligheid
    Kinderen hebben veiligheid nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Als die veiligheid wegvalt, ontstaat er chronische stress. Deze voortdurende alertheid tast hun ontwikkeling aan.
  • hechtingsproblemen
    Vooral jonge kinderen (0–6 jaar) zijn kwetsbaar: dit is de periode waarin ze leren vertrouwen op anderen. Als de mensen die hen zouden moeten beschermen zelf bedreigend zijn, raakt dit proces ernstig verstoord.
  • verhoogd risico op mentale problemen
  • gedragsproblemen
    Sommige kinderen worden agressief of opstandig – ze spiegelen het geweld dat ze thuis zien. Andere kinderen trekken zich juist terug, dissociëren, of proberen onzichtbaar te zijn. Beide gedragsvormen zijn overlevingsstrategieën.

effecten


Chronische stress en angst, zeker in de eerste levensjaren, kunnen de hersenontwikkeling beïnvloeden.
  • de amygdala (emotieverwerking) wordt overactief
  • het stresssysteem (HPA-as) raakt ontregeld
  • concentratie en leervermogen kunnen achteruitgaan
  • kinderen kunnen moeite hebben om emoties te reguleren of impulsen te beheersen

Deze biologische veranderingen verklaren waarom kinderen uit geweldssituaties het op school vaak moeilijk hebben, ondanks intelligentie of inzet.

herhaling


Zonder interventie is de kans groot dat geweldspatronen zich herhalen. Kinderen die geweld hebben meegemaakt, lopen verhoogd risico om later zelf dader of slachtoffer te worden in hun eigen relaties. Niet omdat ze ‘fout’ zijn, maar omdat geweld voor hen een gekende vorm van communicatie wordt.

bescherming en herstel

Kinderen kunnen herstellen, maar dit vereist tijd, veiligheid en gespecialiseerde ondersteuning.

  • veiligheid boven alles: een plek waar geen geweld meer is
  • stabiele, warme relaties: een ouder, grootouder, leerkracht of hulpverlener die hen ziet
  • professionele hulp: therapie aangepast aan leeftijd en trauma (speltherapie, EMDR, traumagerichte therapieën)
  • herstel van dagelijkse structuur: voorspelbaarheid, school, rust, rituelen

Het is nooit te laat om een kind te helpen herstellen. Zelfs kinderen die jarenlang in onveilige omstandigheden leefden, kunnen veerkracht ontwikkelen – als de juiste hulp tijdig en liefdevol wordt geboden.

Ben je ouder, leerkracht, hulpverlener of vertrouwenspersoon? Dan heb je misschien een sleutel in handen. Je hoeft het geweld niet op te lossen – maar je kan wel helpen.

  • zorgen dat het kind zich gezien voelt
  • veiligheid signaleren en prioriteren
  • hulporganisaties inschakelen (zie hieronder)
  • grenzen stellen aan normalisering van geweld
  • meehelpen aan herstel – met geduld en vertrouwen

In veel landen is intra-familiaal geweld strafbaar en zijn er speciale hulpstructuren.

  • Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) of Veilig Thuis
  • Politie en justitie – o.a. tijdelijk huisverbod voor de pleger
  • Jeugdzorg of Kind & Gezin
  • behandelprogramma’s voor plegers en slachtoffers
  • opvangcentra of vluchthuizen voor slachtoffers


Maatschappelijke aanpak en preventie

  • bewustmaking en educatie rond gezonde relaties
  • training voor leerkrachten, hulpverleners en artsen om signalen te herkennen
  • aanpakken van onderliggende oorzaken zoals armoede, trauma of verslaving


Je staat er echt niet alleen voor. Weet ook dat je als man slachtoffer kan zijn van geweld en intieme terreur in een relatie. Wees daar niet beschaamd om en zoek hulp.

ontdek de gezonde shop

bekijk deze essentiële producten