invloed van beweging

Het is al lang geen geheim meer: regelmatig sporten vermindert mentale en fysische klachten. Ook draagt regelmatig bewegen mee aan een gezonder leven en vermindert zo de kansen op zwaarlijvigheid, diabetes, hart- en vaatziekten, depressiviteit en angsten. Maar ook de sociale gezondheid gaat erop vooruit wanneer je een sport in teamverband beoefent. Sociale contacten en het rekening moeten houden met anderen tijdens het sporten zorgt voor een veranderd emotioneel beeld.

Regelmatig bewegen heeft talrijke invloeden op je mentale en fysische gezondheid. Hoe vaak je best beweegt, lees je in de bewegingsrichtlijn. Hieronder vind je enkele voordelen van bewegen.


alles
zelfvertrouwen
gemoedstoestand
plezier
slaap
cognitie
stress
zelfvertrouwen
Zelfvertrouwen geeft je een goed gevoel en bestaat uit verschillende aspecten, zoals fysieke eigenwaarde en het geloof in eigen kunnen. Bij het leren van nieuwe bewegingen krijg je een groter gevoel van controle over jezelf, wat leidt tot een hogere fysieke eigenwaarde, wat weer je zelfvertrouwen een boost geeft. Maar onzekerheid in de beginfase van het aanleren van nieuwe bewegingen kan net voor onzekerheid en twijfel zorgen, dus motivatie blijft een grote factor.
gemoedstoestand en emoties
Nieuwe bewegingen aanleren zorgt voor positieve veranderingen in gemoedstoestand en emoties, wat leidt tot minder angst en depressiviteit. De emotie zorgt ook voor motivatie om deze bewegingen verder te onderhouden.
plezier
Plezier is een basis onderdeel van motivatie. Zolang het leuk is, met intrinsieke of extrinsieke motivatie, zal je een positief gevoel ervaren bij de bewegingen. Plezierige emoties bouwen zich door neurotransmitters in je lichaam op. Pijnprikkels worden door endorfines tegen gehouden en serotonine beïnvloedt je stemming en zelfvertrouwen. De sociale interactie, steun en deel uitmaken van een groep bevorderen het mentale welbevinden en vergroten het plezier.
vermoeidheid en slaap
Regelmatig bewegen zorgt voor een snellere en diepere slaap, wat een tekort aan energie of hoge vermoeidheid vermijdt. Je brein beseft dat er een behoefte aan spierherstel is. Adenosine, het hormoon dat de onbewuste biologische reactie tot slapen regelt, en serotonine, wat ervoor zorgt dat je slaperig wordt wanneer het donker is, komen vrij en zorgen voor een diepe slaap en lekkere dromen.
cognitie
Bewegen van het lichaam zorgt dat je brein scherper blijft. De hersenen worden beter doorvoed met bloed, wat de werking en ontwikkeling stimuleert. Dit cognitief functioneren is belangrijk bij dagelijkse mentale processen zoals problemen oplossen, aandacht en concentratie, creativiteit, geheugen, het aanleren van vaardigheden en het nemen van beslissingen.
stress regulatie
Tijdens het bewegen wordt veel afval het lichaam uit gedreven. Niet alleen zweet, maar ook stresshormonen worden geleidelijk verwijderd. Hierdoor kunnen we makkelijker herstellen van een stressvolle situatie. Zonder beweging zouden die stressprikkels in het lichaam blijven hangen en zich opstapelen, wat nefast is voor de mentale gezondheid.

Blijf in beweging volgens de bewegingsrichtlijn en ga op zoek naar een fitness centrum in de buurt.


Het Human Capital Model, opgemaakt door onderzoeker Richard Bailey, beschrijft de effecten van sporten en bewegen in de faciliterende omgeving. Het model benoemt bijna tachtig effecten van sport en bewegen, ingedeeld op basis van zes kernwaarden: fysiek, emotioneel, sociaal, persoonlijk, intellectueel en financieel. Deze kernwaarden zijn volledig met elkaar verbonden: effecten en veranderingen hebben invloed op andere kernwaarden. Hieronder vind je een uitgebreide beschrijving van die waarden.


intellectueel
 

  • hersenstructuur en hersenfunctie
    Door te sporten en bewegen is er een toename van bloedtoevoer naar de hersenen, een verhoogde aanmaak van zenuwcellen en een toename in de verbinding tussen de zenuwcellen.
  • concentratie, aandacht en impulscontrole
    Eenmalige korte fysieke activiteiten hebben een klein tot middelmatig positief effect op aandacht en impulscontrole (inhibitie).
  • ADHD en cognitie
    Sport en bewegen leidt direct tot een verhoging van dopamine-, norepinefrine- en serotoninespiegels in de hersenen. Deze neurotransmitters hebben allemaal een positieve invloed op de focus en aandacht en kan hierdoor symptomen van ADHD verminderen.
  • leren
    Sport en bewegen zorgt voor een verbeterde doorbloeding van de hersenen. Dit stimuleert de afgifte van hormonen die zorgen voor een toename van het aantal zenuwcellen in o.a. de hippocampus (belangrijk in het opslaan van nieuwe informatie). Daarnaast bevordert sport en bewegen ook de plasticiteit van de hersenen door de groei van nieuwe verbindingen tussen cellen in veel belangrijke corticale gebieden van de hersenen te stimuleren.
  • cognitieve achteruitgang door leeftijd
    Een hoger niveau van fysieke activiteit zorgt voor een lager risico op cognitieve achteruitgang. Daarnaast komt er steeds meer bewijs dat bewegen het risico van het ontstaan van dementie vermindert en het proces van Alzheimer vertraagt, doordat voldoende beweging zorgt voor het in standhouden van een goede conditie van de hart- en bloedvaten.
  • onderwijsniveau
    Er is een kleine maar betekenisvolle associatie tussen fysieke fitheid en academische prestatie. Daarnaast lijkt het aanbieden van meer bewegen op school in ieder geval niet tot een verslechtering van de schoolprestaties.
  • betrokkenheid bij school:
    Er is licht bewijs dat een attractief aanbod van sport en bewegen op school mogelijk een rol speelt in het verminderen van schoolverzuim en schooluitval. Dit zou kunnen komen door een meer positieve houding van leerlingen ten aanzien van de school en hogere mate van betrokkenheid bij school.
  • verwerkingssnelheid
    Zowel eenmalige als langdurige activiteit leidt tot een positief effect op de informatieverwerkingssnelheid.
  • doelgericht werken - mentale flexibiliteit
    Het trainen van bewegingsvaardigheden kan een bijdrage leveren in het trainen van cognitieve vaardigheden, zoals doelgericht werken en mentale flexibiliteit. Dit komt omdat hiervoor dezelfde hersengebieden worden gebruikt.
  • geheugen
    Sport en bewegen kan zorgen voor een verbeterde doorbloeding naar de hersenen en toenemende verbinding tussen de zenuwcellen, wat leidt tot betere executieve functies zoals het werkgeheugen.
  • studieresultaten
    Het effect van sport en bewegen op schoolprestaties en studieresultaten is nog onduidelijk, maar onderzoek laat zien dat kinderen die voldoende matig-intensief actief waren, betere cijfers haalden dan inactieve kinderen.

 

fysiek
 

  • drugsgebruik
    Door sport en bewegen wordt dopamine afgegeven en deze stof wordt ook aangemaakt bij het gebruik van drugs. Sport en bewegen leveren daardoor hetzelfde gevoel van beloning op als drugsgebruik. Daarnaast kan sport helpen zelfdiscipline te ontwikkelen, stress te verminderen en het zelfbeeld te vergroten, waardoor de behoefte naar de uitvlucht van drugs kan worden verminderd.
    » lees hier meer over verslaving
  • voeding en dieet
    Sport en bewegen en voeding zijn beide onderdeel van een gezonde levensstijl. Bovendien kunnen beide thema’s invloed op elkaar hebben. Wanneer iemand bijvoorbeeld bewust meer gaat bewegen en sporten, zal deze persoon zich gaan identificeren als gezond persoon. Deze identificering zorgt ervoor dat iemand zich ook naar deze identiteit wil gedragen en daarom ook gezonder gaat eten en/of specifieker met eten bezig is.
    » lees hier meer over superfoods
    » lees hier meer over vitamines
    » lees hier meer over mineralen
    » lees hier meer over kruiden
    » lees hier meer over de Schijf van Vijf
  • lipiden
    Sport en bewegen verhoogt het goede cholesterol, verlaagt de slechte cholesterol en verlaagt het niveau aan slechte vetten. Het verbeteren van het lipidenprofiel kan chronische leefstijlziekten zoals hart- en vaatziekten tegengaan.
  • artrose
    Door te bewegen en te sporten wordt het kraakbeen gestimuleerd om meer voedingsstoffen op te nemen. Daarnaast worden de spieren, pezen en banden rondom de gewrichten getraind, wat zorgt voor meer stevigheid en stabiliteit.
  • kanker
    Voldoende beweging kan het risico op kanker en het terugkomen van kanker indirect of direct verkleinen, want door lichaamsbeweging wordt het immuunsysteem versterkt en is er een efficiëntere werking van insuline.
  • verslaving
    Bij een verslaving is iemand meestal verslaafd aan het gevoel van beloning, veroorzaakt door dopamine. Door sport en beweging wordt er meer dopamine aangemaakt, waardoor er minder behoefte kan ontstaan aan de verslaving.
    » lees hier meer over verslaving
  • zelfmoord
    Sport en bewegen kan helpen om het zelfbeeld en zelfvertrouwen te verbeteren. Daarnaast biedt georganiseerde sport kansen op sociaal contact, wat gevoelens van eenzaamheid of het idee er niet bij te horen tegengaat.
  • hart- en vaatziekten
    Voldoende sporten en bewegen kan de kans op hart- en vaatziekten, hartaanval, verhoogde bloeddruk, beroerte, coronaire hartziekten en hartfalen verminderen. Overgewicht, lichaamsvet, hoge cholesterol kunnen het risico op deze verschillende hart- en vaataandoeningen verhogen.
  • bewegingsvaardigheden
    Sport en bewegen versterkt de bewegingsvaardigheden, vooral bij kinderen tot de pubertijd. Kinderen vinden het leren van bepaalde vaardigheden relatief makkelijk en de ontwikkeling wordt in deze tijd versneld.
  • fysiek voorkomen
    Het blijkt dat sporten en bewegen een belangrijk onderdeel is van de energiebalans. Door actief te blijven kan je voorkomen om overgewicht te krijgen en dat lichaamsvet ophoopt.
  • uithoudingsvermogen
    Door sport en bewegen wordt het ademhalingssysteem en bloedsomloop efficiënter, de doorbloeding van het lichaam verbetert en de longcapaciteit wordt groter. Dit leidt tot een beter uithoudingsvermogen.
  • spierkracht
    Regelmatig sporten en bewegen helpt om de spieren sterker en soepeler te krijgen en te houden. Je lenigheid, spierkracht, balans en behendigheid hebben hier baat bij.
  • lichaamsgewicht
    Sporten en bewegen zorgt voor minder vetzucht, betere lichaamssamenstelling en een lager lichaamsgewicht. Een belangrijke brandstof voor je spieren is vet. Hierdoor vermindert sport en bewegen het buikvet, dat vooral rond de organen zit.
  • diabetes
    Sport en bewegen helpt om een gezond gewicht te bereiken en te houden. Overgewicht is een belangrijke oorzaak van diabetes type 2. Beweging helpt het lichaam gevoelig te blijven voor insuline.
  • botgezondheid
    Krachttraining en activiteiten waarbij het lichaam met eigen gewicht wordt belast kan het proces van botafbraak afremmen. Hierdoor neemt de botdichtheid toe, waardoor de kans op breuken kleiner wordt.
  • rugpijn
    Rugklachten kunnen beperkt worden door te bewegen en bepaalde oefeningen te doen.
  • zwangerschap
    Sporten en bewegen zorgt voor een beter gewicht tijdens zwangerschap, een lagere kans op zwangerschapsdiabetes en postnatale depressie en voor een betere gezondheid van de baby. Sporten bevordert de doorbloeding, waardoor de placenta beter doorbloed wordt en het kindje meer voeding en zuurstof krijgt.
  • tienerzwangerschap
    Jonge vrouwen die niet deelnemen aan georganiseerde sport hebben twee keer meer kans om zwanger te worden dan jonge vrouwen die wel sporten.
  • sexueel ongezond gedrag
    Hogeschool studenten die actief meedoen aan schoolse sportactiviteiten hebben minder kans om in aanraking te komen met seksueel ongezond gedrag, waarschijnlijk door het bevorderen van het zelfvertrouwen en het minder identificeren met een stereotype vrouwelijke genderidentiteit.
  • slaappatroon
    Sport en bewegen zorgt ervoor dat je sneller in slaap valt en dat je ook beter slaapt.
    » lees hier meer over slaap
    » lees hier meer over de betekenis van dromen
  • valrisico
    Voldoende bewegen met de aanvulling van bot-en spierversterkende balansoefeningen draagt bij aan verlaging van valrisico voor ouderen en hierbij een lager risico voor valgerelateerde botbreuken.
  • stopen met roken
    Door te sporten en intensieve beweging wordt in het lichaam stoffen aangemaakt die vergelijkbaar zijn met nicotine. Daarnaast worden er in je hersenen, door zowel nicotine als door te sporten, gebieden geactiveerd die een goed gevoel geven. Hierdoor kan sporten de lichamelijke behoefte aan een sigaret wegnemen of verminderen.
  • levensverwachting
    Sporten en bewegen kan het risico op verschillende ziekte beperken. Hierdoor wordt de kans op vroegtijdig overlijden ook kleiner.
  • fysiek functioneren van ouderen
    Door voldoende beweging, en zeker met krachttraining, kunnen ouderen hun loopsnelheid en spierkracht verbeteren. Daarnaast kan voldoende bewegen de kans op fysieke beperkingen verkleinen . Dit zorgt ervoor dat de zelfredzaamheid van ouderen die voldoende bewegen wordt vergroot.
  • revalidatie en herstel
    Sport en bewegen kan helpen bij het fysieke herstel. Sport kan zorgen dat spieren sterker worden, waardoor fysieke belasting weer eerder mogelijk is.
  • immuunsysteem
    Vaak matig intensief bewegen heeft via verschillende manieren een positief effect op het immuunsysteem. Sport en bewegen kunnen leiden tot gewichtsverlies, wat indirect een positief effect op immuunsysteem heeft. Daarnaast lijken sporten en bewegen o.a. positief effect op ziektebeloop en herstel van acute COVID-19.

 

emotioneel
 

  • intrinsieke motivatie
    Wanneer een sport goed bij iemand past of vanuit een motivatie komt dat je echt belangrijk vindt, kan diegene intrinsiek gemotiveerd worden. Sport kan dan een gevoel van voldoening opleveren, waardoor je de sport wilt blijven beoefenen.
    » lees hier meer over motivatie
  • levenskwaliteit
    Iemand die voldoende sport en beweegt is lichamelijk en mentaal fitter en heeft een kleiner risico op bepaalde chronische ziekten. Dit beïnvloedt de levenskwaliteit omdat de ziektelast kwaliteit van leven kan verlagen.
  • stemming
    Tijdens het sporten maak je serotonine aan, en die verbetert je stemming en geeft je minder kans om een stemmingsstoornis te ontwikkelen.
  • plezier
    Sporten en bewegen kan positieve emoties opleveren zoals plezier en je goed voelen. Plezier is een belangrijk onderdeel van intrinsieke motivatie. Het ervaren van plezier is de belangrijkste reden voor deelname aan sport.
  • tevredenheid met het leven
    Sporten en bewegen heeft een positieve invloed op de mentale en fysieke gezondheid; minder stress en een kleiner risico op chronische of psychische aandoeningen.
  • depressie
    Sporten en bewegen vermindert depressieve symptomen en zorgt voor afleiding en een positieve spiraal: het helpt je fitter te worden, zelfvertrouwen te krijgen, structuur in het leven brengen en contact met anderen op te bouwen. Depressie kan ook een belemmering zijn om te sporten: voor de activiteit rekening gehouden worden met de verlangens en behoefte.
  • angst
    Beweging en sport heeft hetzelfde effect als antidepressiva: lichaamsbeweging zorgt ervoor dat je lichaam efficiënter om kan gaan met angst en stress.
  • je goed voelen
    Sport helpt om emoties kwijt te raken en het biedt afleiding en rust. Uit sport kan voldoening gehaald worden en het verbetert de spieren en conditie, wat helpt om een goed gevoel te krijgen.
  • stress
    Door sport en intensief bewegen vindt er een toename plaats van diverse neurotransmitters, waaronder dopamine, serotonine en endorfine. Deze hormonen zorgen ervoor dat je stressreactie stilgelegd wordt en geven een bevredigend gevoel. Endorfine staat erom bekend als het snelst werkende anti-stress hormoon, omdat het binnen een minuut een stressreactie kan stilleggen. Dopamine zorgt voor een bevredigend gevoel en serotonine helpt het stress-hormoon cortisol te neutraliseren.
  • zelfperceptie
    Zelfbekwaamheid of zelfeffectiviteit is het vertrouwen van een persoon in het eigen kunnen om een bepaalde taak te volbrengen of een probleem op te lossen. Door sport en bewegen leer je nieuwe vaardigheden en krijg je meer gevoel van controle. Dit leidt tot versterking van de fysieke eigenwaarde en dat kan de algemene zelfvertrouwen verbeteren. Dit kan echter ook andersom werken, waarbij iemand de vaardigheden nog niet beheerst zich onzeker gaat voelen.

 

persoonlijk
 

  • eerlijkheid, integriteit, respect, verantwoordelijkheid
    Tijdens sportactiviteiten wordt er geleerd om verantwoordelijkheid te nemen, medespelers met respect te behandelen en integer te zijn. Het effect wordt groter in een veilige sociale omgeving en met goede coaches en trainers.
  • inzicht in gedrag en vaardigheden
    Door te sporten en te bewegen verken je welke vaardigheden je hebt. Door deze succesbeleving krijgen kinderen meer vertrouwen in hun eigen bewegingsmogelijkheden en is de kans groter dat men langer doorgaat met sporten.
  • intrinsieke motivatie
    Door sport en beweegactiviteiten kan je ergens voldoening uithalen. Deze voldoening wordt ervaren als daar autonomie, verbondenheid en competentie uit wordt gehaald. Deze voldoening heeft invloed op enthousiasme en de intrinsieke motivatie.
  • inzet en zelfdiscipline
    Via sport en beweegactiviteiten kan zelfdiscipline, zelfbeheersing en volharding worden getraind. Het effect wordt groter in een veilige sociale omgeving en met goede coaches en trainers.
  • moed
    Tijdens een sport of beweegactiviteit is het belangrijk om voor jezelf op te komen.
  • levensvaardigheden
    De effecten van sport en bewegen op school bij sociaal-emotionele vaardigheden zijn niet eenduidig. Naast positieve effecten worden er ook negatieve effecten gevonden van sport en bewegen op sociaal gedrag, zelfbeeld of zelfvertrouwen.
  • sportiviteit
    Duursport, krachttraining en sportlessen op school kunnen bijdragen aan het sportief opstellen bij (kwetsbare) kinderen en jongeren.
  • time management
    Er zijn vele sporten waarin je binnen een gestelde tijd een wedstrijd moet spelen. Of je wilt een bepaalde tijd halen of verbeteren. Tijd is dus belangrijk in de sport en hierdoor kan je leren hiermee om te gaan.
  • stellen van doelen, vastberadenheid
    In de sport worden bepaalde doelen nagestreefd, zoals winnen of verbetering. Door te sporten wordt er geleerd om doelen te stellen en deze na te streven.
  • initiatief, leiderschap, assertiviteit
    Tijdens sportactiviteiten wordt er geleerd om initiatief te nemen. Het effect wordt groter in een veilige sociale omgeving en met goede coaches en trainers.

 

sociaal
 

  • vrede en begrip
    Radicaliserende jongeren zoeken naar een behoefte die deels door sport en bewegen vervuld kan worden: bij een groep horen, vrienden krijgen en waardering en bescherming ontvangen.
  • overbruggen van sociale verschillen
    Georganiseerde sport en beweging kan individuen met verschillende sociaal-economische achtergronden en culturen met elkaar samenbrengen. Zij delen een gezamenlijke interesse en de non-verbale communicatie van de sport kan taalkundige en culturele beperkingen overbruggen.
  • veiligheid en ondersteuning
    Sport heeft de mogelijkheid om veilige en ondersteunende omgeving te bieden waarin je je gestimuleerd voelt om je te ontwikkelen
  • netwerk en relatie
    Sport en bewegen biedt een positief sociaal klimaat dat het mogelijk maakt sociale vaardigheden te ontwikkelen, om vrienden te maken en daarmee het sociale netwerk uit te breiden.
  • sociale status
    Sport en bewegen biedt iedereen de kans om mee te doen in de samenleving. Sport en bewegen kan zorgen dat men uit hun sociale isolement komt en contacten buiten de deur heeft. Daarnaast kan een sportvereniging een veilige werkplek bieden, bijvoorbeeld voor vrijwilligerswerk of een stageplek.
  • sociale vaardigheden
    Door (georganiseerde) sport en beweging leren kinderen en jongeren normen en waarden aan: hoe je omgaat met mensen, hoe je met teleurstellingen omgaat en verantwoordelijkheid neemt. Een combinatie van lichamelijke en sociale opvoeding kan effectief zijn op gebied van fair play, persoonlijke verantwoordelijkheid en morele aspecten.
  • sociale integratie en tolerantie
    Een sportclub biedt gemeenschapszin waarin jong en oud met verschillende (sociale) achtergronden en een gedeelde passie elkaar ontmoeten. Sport is een van de weinige plekken waar verschillende bevolkingsgroepen elkaar tegenkomen.
  • vertrouwen en samenwerking
    Sport en bewegen zorgt voor meer onderling vertrouwen en worden er samenwerkingsvaardigheden aangeleerd.
  • burgerparticipatie
    Door de regels, de gestelde doelen en de sociale interactie biedt sport een mogelijkheid om bij te dragen aan burgerschap. Daarnaast is vrijwilligerswerk in de sport een ultieme vorm van burgerparticipatie.
  • gendergelijkheid
    Sportparticipatie is voor mannen en vrouwen vrijwel gelijk. Bovendien zorgt sport en bewegen ook voor meer gelijke kansen.
  • criminaliteit en jeugddelinquentie
    Sport en bewegen voorkomt verveling, biedt een mogelijkheid om positieve normen en waarden aan te leren en zorgt voor spanning die jongeren nodig hebben. Hiermee kan sporten zorgen voor minder antisociaal gedrag en mogelijk minder criminaliteit in een wijk. Dit kan echter alleen als het op gestructureerde, respectvolle en voor alle deelnemers veilige wijze wordt georganiseerd.
  • sociale verbondenheid
    Door deelname aan fysieke activiteiten kunnen mensen meer controle krijgen over hun eigen leven door hun bredere sociale netwerk, toename in gemeenschapszin en burgerzin. Dit is belangrijk voor risicojongeren die zich niet veilig voelen in groepen en weerstand bieden tegen sociale of georganiseerde activiteiten. Daarnaast kan sport zorgen voor een gevoel dat je ergens bij hoort.
  • gelijke kansen
    Sport en bewegen kan mensen met en zonder een beperking samenbrengen. Deelname aan sport, via een vereniging of ander sport- en beweegaanbod, kan de integratie in de maatschappij bevorderen.

 

financieel
 

  • verantwoordelijkheid en normbesef
    Sport en bewegen faciliteert een setting waarbij morele ontwikkeling kan worden aangeleerd bij kinderen. Hierin krijgen kinderen de mogelijkheid om over morele dilemma’s na te denken, deze op te merken en op te lossen. Dit wordt vooral opgedaan wanneer er sociale interactie is. Daarnaast moet het een warme en veilige omgeving zijn die motiverend is.
  • kosten gezondheidszorg
    Voldoende sport en bewegen draagt bij aan een besparing op de gezondheidskosten. Doordat de kans op bepaalde chronische ziektes wordt verkleind, kunnen deze zorgkosten lager uitvallen.
  • inkomen
    Studenten die regelmatig een sportieve activiteit beoefenen, zijn meer succesvol dan niet sportbeoefenaars en krijgen een hoger loon. Waarschijnlijk omdat werkgevers bereid zijn meer te betalen voor mensen die productiever en gezonder zijn.
  • ziekteverzuim
    Uit de fysieke waarde van sport en bewegen blijkt dat sport en bewegen de kans op ziektes verkleint. Dit verkleint ook de kans op ziekteverzuim. Daarnaast kan sport ook zorgen om meer aanwezig te zijn in de maatschappij door het bieden van stageplekken, vrijwilligerswerk en betaalde banen.
  • productiviteit en carrière
    Een verbeterde fysieke gezondheid en vaardigheden zoals zelfvertrouwen, motivatie, discipline en verantwoordelijkheid die zijn opgedaan door sporten en bewegen kan bijdragen aan het verhogen van de productiviteit en een succesvolle carrière.

 

op zoek naar interessante lectuur

ontdek deze boeken

X