doorzoek de site
Typ hierboven je zoekterm en klik op het icoontje. Ben je op zoek naar de betekenis van je droom, typ dan enkel het onderwerp in en niet "betekenis droom over ...".
Autisme, officieel aangeduid als autismespectrumstoornis (ASS), is een neurobiologische stoornis tijdens de ontwikkeling. De term spectrum geeft aan dat autisme in veel vormen en gradaties voorkomt – van licht tot ernstig en met uiteenlopende kenmerken. Het beïnvloedt de manier waarop iemand informatie verwerkt, communiceert en omgaat met anderen en de wereld om zich heen.
De precieze oorzaak van autisme is nog niet volledig bekend maar het is duidelijk dat genetische factoren een grote rol spelen, in combinatie met neurologische en omgevingsfactoren. Het is geen opvoedingsprobleem en geen gevolg van vaccinaties of trauma.
Autisme is uniek bij ieder individu. Sommige autisten hebben een normale of hoge intelligentie (vaak hoogfunctionerend), anderen hebben ook een verstandelijke beperking. Sommigen hebben veel ondersteuning nodig in het dagelijks leven terwijl anderen zelfstandig functioneren, werken en relaties aangaan.
kenmerken van autisme
sociaal contact en communicatie
gedrag en interesses
andere kenmerken
sociaal contact en communicatie
- moeite met sociale interactie of het aanvoelen van sociale signalen
- letterlijke interpretatie van taal of moeite met figuurlijk taalgebruik, sarcasme, gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal
- soms vertraagde of ongebruikelijke taalontwikkeling
gedrag en interesses
- herhalende of rigide routines zoals vaste patronen of rituelen
- sterke interesses in specifieke onderwerpen, vaak intens en diepgaand
- gevoeligheid voor prikkels zoals geluid, licht, aanraking of geuren (over- of ondergevoeligheid)
andere kenmerken
- sterke behoefte aan voorspelbaarheid en structuur
- moeite met veranderingen
- soms sterke analytische of detailgerichte manier van denken
soorten en ondersteuning
Autisme wordt tegenwoordig officieel samengevat onder één diagnose: autismespectrumstoornis (ASS). Toch hoor je in het dagelijks leven vaak nog over verschillende soorten autisme. Die termen komen uit oudere classificaties (zoals DSM-IV) en worden nog veel gebruikt om verschillen binnen het spectrum te beschrijven. Elke persoon met autisme is namelijk uniek met een eigen combinatie van kenmerken, intelligentie en ondersteuningsbehoefte.
Belangrijk: sinds 2013 (met de komst van de DSM-5) worden al deze subtypes niet meer officieel afzonderlijk gediagnosticeerd. Alles valt nu onder één brede diagnose: autismespectrumstoornis (ASS), met aanduiding van:
- niveau van ondersteuning (licht, matig, intensief)
- wel of geen taalstoornis
- bijkomende kenmerken zoals ADHD, angst of andere
alle types
klassiek
Asperger
PDD-NOS
atypisch
HFA
klassiek (Kanner-autisme)
kenmerken
ondersteuning
let op
Voorbeeld: een kind dat altijd met dezelfde autootjes speelt, in precies dezelfde volgorde, en overstuur raakt als iemand dat patroon doorbreekt.
kenmerken
- meestal herkend op jonge leeftijd
- weinig tot geen oogcontact of sociale interactie
- duidelijke beperkingen in communicatie en taalontwikkeling
- vaak ook verstandelijke beperking of vertraagde ontwikkeling
- stereotiep en repetitief gedrag komt veel voor
- lage prikkelverwerking
- hevige reacties op veranderingen in routine
- weinig interesse in andere mensen of spelletjes
ondersteuning
- duidelijke, vaste structuur in dagindeling (visueel schema, pictogrammen)
- rustige, prikkelarme omgeving
- vaste routines, minimale onverwachte veranderingen
- ondersteuning bij communicatie (bijv. met gebaren, pictogrammen of spraakcomputers)
- positieve bekrachtiging bij gewenst gedrag
let op
- vermijd overprikkeling en onduidelijke opdrachten
- houd rekening met beperkte verbale communicatie en sociaal contact
Voorbeeld: een kind dat altijd met dezelfde autootjes speelt, in precies dezelfde volgorde, en overstuur raakt als iemand dat patroon doorbreekt.
syndroom van Asperger
kenmerken
ondersteuning
let op
Voorbeeld: een volwassene die vloeiend praat over wiskunde maar gesprekken onderbreekt of niet doorheeft dat anderen verveeld zijn.
kenmerken
- normale tot hoge intelligentie
- geen vertraging in taalontwikkeling maar wel moeite met sociale communicatie
- vaak letterlijk taalgebruik met beperkt inlevingsvermogen
- moeite met sarcasme
- sterke focus op specifieke interesses
- kan sociaal onhandig overkomen ondanks verbale begaafdheid
- onhandig in lichaamstaal of contact leggen met leeftijdsgenoten
ondersteuning
- helder communiceren: zeg wat je bedoelt, zonder sarcasme of dubbelzinnigheid
- begrip tonen voor intense interesses – gebruik ze als ingang tot leren of verbinding
- sociale vaardigheden trainen in kleine, veilige stappen
- structuur bieden maar met ruimte voor zelfstandigheid
- hulp bij plannen, organiseren en omgaan met sociale situaties
let op
- overvraag iemand niet sociaal – laat pauzes toe
- verwacht geen intuïtief “aanvoelen” van sociale regels
Voorbeeld: een volwassene die vloeiend praat over wiskunde maar gesprekken onderbreekt of niet doorheeft dat anderen verveeld zijn.
PDD-NOS
kenmerken
ondersteuning
let op
Voorbeeld: een kind dat liever alleen speelt, zich ongemakkelijk voelt in groepen, maar wel gewoon met anderen praat.
kenmerken
- Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified
- vroegere restcategorie voor mensen met kenmerken van autisme, maar niet passend binnen andere subtypes
- mildere, minder typische of onvolledige vormen van autisme
- vaak problemen met sociale interactie maar zonder ernstige taal- of gedragsproblemen
- moeite met veranderingen, maar minder extreem dan bij klassiek autisme
- niet altijd repetitief gedrag zichtbaar
- kan onzeker, teruggetrokken of sociaal angstig overkomen
- soms onopvallend op jonge leeftijd; problemen worden pas later duidelijk
ondersteuning
- begrip tonen voor (lichte) sociale onzekerheid of teruggetrokken gedrag
- tijd geven om te wennen aan nieuwe situaties
- duidelijke uitleg bij veranderingen
- aandacht voor emotionele ondersteuning en zelfvertrouwen
- praktische hulp bij overzicht behouden (bijv. schooltaken of dagstructuur)
let op
- problemen kunnen mild lijken maar veroorzaken vaak veel innerlijke stress
- bied ondersteuning zonder te betuttelen
Voorbeeld: een kind dat liever alleen speelt, zich ongemakkelijk voelt in groepen, maar wel gewoon met anderen praat.
atypisch
kenmerken
ondersteuning
let op
Voorbeeld: een puber met verstandelijke beperking die plots fel reageert op kleine veranderingen maar op andere momenten goed contact maakt.
kenmerken
- wordt soms gebruikt als de diagnose niet volledig past binnen de klassieke criteria
- vaak bij mensen met een verstandelijke beperking of late ontwikkelingsproblemen
- afwijkend verloop: symptomen ontstaan op latere leeftijd of zijn minder uitgesproken
- moeite met overgangen, onvoorspelbaar gedrag, vaak in combinatie met angst of spanning
- kan zonder duidelijke aanleiding emotioneel extreem reageren
ondersteuning
- flexibele maar voorspelbare begeleiding – kijk goed naar de individuele behoeften
- focus op emotionele veiligheid en vertrouwdheid
- begeleiding in dagelijkse routines en omgaan met prikkels
- combinatie van praktische ondersteuning en gedragstherapie kan effectief zijn
let op
- begeleiding vraagt soms samenwerking met meerdere disciplines (bijv. logopedie, gedragstherapie, arts)
Voorbeeld: een puber met verstandelijke beperking die plots fel reageert op kleine veranderingen maar op andere momenten goed contact maakt.
hoogfunctionerend (HFA)
kenmerken
ondersteuning
let op
Voorbeeld: een medewerker die uitblinkt in data-analyse, maar moeite heeft met vergaderingen, groepsdynamiek en onverwachte situaties.
kenmerken
- geen officiële diagnose maar vaak gebruikt voor mensen met autisme én een normale tot hoge intelligentie
- veel overlap met Asperger, maar taalontwikkeling kan wel vertraagd zijn geweest
- vaak goed functionerend op school of werk maar met moeite in sociale of emotionele situaties
- vaak met sterke analytische of logische vaardigheden
- veel behoefte aan structuur en duidelijkheid
- neiging tot perfectionisme of controlebehoefte
- emotionele reacties kunnen vertraagd of onverwacht zijn
- vaak pas laat gediagnosticeerd
ondersteuning
- coaching bij planning, energieverdeling en sociale situaties
- werk- of leeromgeving met structuur en duidelijke verwachtingen
- respect voor eigenheid en autonomie
- begeleiding bij omgaan met stress, perfectionisme of overbelasting
- psycho-educatie: inzicht geven in eigen autismeprofiel en sterke kanten
let op
- HFA kan onzichtbaar lijken, maar toch tot burn-out of sociaal isolement leiden als er geen goede ondersteuning is
Voorbeeld: een medewerker die uitblinkt in data-analyse, maar moeite heeft met vergaderingen, groepsdynamiek en onverwachte situaties.
herkennen van autisme
Autisme herkennen bij een ander kan lastig zijn, omdat het zich bij iedereen anders uit en vaak niet direct zichtbaar is. Toch zijn er bepaalde gedragskenmerken die kunnen wijzen op een autismespectrumstoornis vooral als ze langdurig en op meerdere levensgebieden voorkomen.
moeite met sociaal contact
- beperkt oogcontact, ongemakkelijk in gesprekken of moeite om sociale signalen te begrijpen (zoals lichaamstaal of gezichtsuitdrukkingen)
- niet goed weten hoe een gesprek te beginnen, op gang te houden of af te ronden
- weinig interesse in of moeite met vriendschappen of samenwerken met anderen
- letterlijk nemen van taal, moeite met sarcasme of grapjes
herhalend of rigide gedrag
- sterke behoefte aan routines, vaste volgordes of rituelen – stress bij veranderingen
- herhalend gedrag zoals wiegen, tikken, ordenen of het eindeloos herhalen van woorden of zinnen
- intense, vaak diepgaande interesse in een specifiek onderwerp
problemen met communicatie
- verbaal en non-verbaal
- taalgebruik kan formeel, ongebruikelijk of beperkt zijn
- moeite met praten over gevoelens - of emoties van anderen herkennen
- soms een monotone stem, weinig gezichtsuitdrukking of vlak reageren in gesprekken
over- of ondergevoeligheid voor prikkels
- overdreven reageren op harde geluiden, fel licht, geuren of aanrakingen
- of het tegenovergestelde: nauwelijks reactie op pijn of hitte
- vermijden van drukke of chaotische omgevingen zoals feestjes of winkels
herkenning bij kinderen (extra signalen)
- niet wijzen of gedeelde aandacht tonen op jonge leeftijd
- geen interesse in fantasiespel of spelen met leeftijdsgenootjes
- heftige driftbuien bij kleine veranderingen
herkenning bij volwassenen
- moeite om zich aan te passen aan ongeschreven sociale regels (zoals smalltalk of groepsgedrag)
- vermoeidheid na sociale interactie of sterke behoefte aan alleen zijn
- vaak het gevoel anders te zijn of niet begrepen te worden
Let wel: één of enkele van deze kenmerken betekent niet automatisch dat iemand autisme heeft. Autisme wordt alleen vastgesteld door een professional (zoals een psycholoog of psychiater) op basis van uitgebreide observatie en gesprekken.
leven met een autist
Veel mensen met autisme hebben bijzondere talenten zoals analytisch denken, detailgerichtheid of creativiteit en met de juiste omgeving kunnen die tot bloei komen. Leven met iemand met autisme – of dit nu een partner, kind, ouder, vriend of collega is – vraagt om begrip, geduld, aanpassing en heldere communicatie.
Autisme is geen ziekte die opgelost moet worden, maar een andere manier van waarnemen, denken en voelen. Als je leert hoe de ander functioneert en wat hij of zij nodig heeft, kan er juist veel rust, verbinding en wederzijds respect ontstaan.
begrijp hoe autisme werkt
- lees over autisme of praat met professionals om inzicht te krijgen
- realiseer je dat sociale signalen, emoties of veranderingen die voor jou vanzelfsprekend zijn, voor iemand met autisme heel verwarrend of belastend kunnen zijn
- onthoud: niet onwillig, maar anders voelend of denkend
communiceer helder en concreet
- wees duidelijk, direct en voorspelbaar in je communicatie
- vermijd dubbelzinnigheid, sarcasme of vage hints
- check of de boodschap goed is overgekomen (“Wat heb je begrepen van wat ik zei?”)
bied structuur en voorspelbaarheid
- mensen met autisme voelen zich veiliger met vaste routines, duidelijke plannen en overzicht
- kondig veranderingen op tijd aan en leg uit waarom ze gebeuren
- een planning of visueel overzicht (zoals een weekrooster) kan veel rust geven
respecteer prikkelgevoeligheid
- iemand met autisme kan over- of ondergevoelig zijn voor geluid, licht, geuren of aanraking
- houd daar rekening mee, bijvoorbeeld door rustige ruimtes te bieden of duidelijke grenzen rond lichamelijk contact te stellen
- vraag wat iemand prettig of storend vindt – en pas je aan waar mogelijk
geef ruimte voor de ander én voor jezelf
- iemand met autisme heeft vaak extra tijd of rust nodig om prikkels te verwerken
- geef die ruimte zonder druk
- tegelijkertijd: zorg ook goed voor jezelf, want samenleven met iemand met autisme kan soms intens zijn dus zoek steun bij anderen
focus op kwaliteiten, niet alleen op beperkingen
- veel mensen met autisme zijn eerlijk, loyaal, analytisch sterk, creatief of extreem deskundig in hun interesses
- laat ruimte voor die talenten
- probeer de wereld ook eens door hun ogen te bekijken
Samenleven met een autist vraagt aanpassing, maar levert ook verdieping en unieke verbinding op als je leert elkaars verschillen te respecteren. Het draait om wederzijds begrip, goede communicatie en het vinden van een ritme dat voor jullie beiden werkt.
informatief platform dat je terug op weg wil helpen naar wie je altijd bent geweest - geniet van jezelf
© 2010-2025 Lichaam en Geest - alle rechten voorbehouden
door het bezoeken van deze site ga je expliciet akkoord met het plaatsen van analytische cookies
disclaimer, cookies & privacy - hosting