doorzoek de site
Typ hierboven je zoekterm en klik op het icoontje. Ben je op zoek naar de betekenis van je droom, typ dan enkel het onderwerp in en niet "betekenis droom over ...".
Een bipolaire stoornis is een psychische aandoening waarbij iemand extreme stemmingswisselingen ervaart. Deze stemmingswisselingen gaan verder dan de gewone ups en downs van het dagelijks leven.
Iemand met een bipolaire stoornis wisselt af tussen:
- manische of hypomane periodes: een periode van (te) veel energie, opgewektheid, overmoed of prikkelbaarheid
- depressieve periodes: een periode van somberheid, weinig energie, interesseverlies, negatieve gedachten en soms zelfs suïcidale gedachten
Een bipolaire stoornis gaat niet over af en toe vrolijk of somber zijn. Het gaat om duur, intensiteit en gevolgen van de stemmingen. De oorzaak is een combinatie van genetische aanleg, biologische factoren (zoals een verstoring in neurotransmitters) en omgevingsfactoren (stress, trauma, slaapgebrek of drugsgebruik).
Signalen die aandacht vragen:
- slaapt nauwelijks maar voelt zich "fantastisch"
- schiet ineens uit het niets in een depressieve stemming
- gedraagt zich opeens extreem zelfverzekerd of destructief
- wisselt snel tussen euforie en somberheid
- familieleden met bipolaire stoornis
- eerdere diagnose van depressie die niet op behandeling reageert
soorten bipolaire stoornis
type I
minstens één manische episode (vaak gevolgd of voorafgegaan door een depressieve episode)
manische kenmerken
depressieve kenmerken (wanneer aanwezig)
behandeling
minstens één manische episode (vaak gevolgd of voorafgegaan door een depressieve episode)
kenmerken
- minstens één manische episode van minimaal 1 week, eventueel gevolgd of voorafgegaan door een depressieve episode
- de manie is ernstig en kan leiden tot ziekenhuisopname of psychotische symptomen (zoals wanen of hallucinaties)
- depressieve episodes zijn vaak ernstig, maar zijn niet nodig voor de diagnose
manische kenmerken
- overdreven euforie of prikkelbaarheid
- grootheidsideeën
- weinig slaap nodig
- veel praten, snel denken
- impulsief gedrag (bv. geld over de balk gooien, risicovolle seks, drugs)
- verstoord oordeelsvermogen
depressieve kenmerken (wanneer aanwezig)
- somberheid, lusteloosheid
- vermoeidheid
- slaapproblemen
- hopeloosheid of schuldgevoel
- suïcidale gedachten
behandeling
- medicatie
- stemmingsstabilisatoren (zoals lithium, valproaat)
- antipsychotica (bij manie)
- soms antidepressiva (voorzichtig, want ze kunnen manie uitlokken)
- psychotherapie: cognitieve gedragstherapie, systeemtherapie
- psycho-educatie en terugvalpreventie
- dagstructuur en slaaphygiëne zijn cruciaal
type II
afwisselende depressieve en hypomane (mildere vorm van manie) episoden, zonder volledige manie
hypomane kenmerken
depressieve kenmerken
zelfde als bij type I, maar vaak langduriger en ernstiger aanwezig
behandeling
afwisselende depressieve en hypomane (mildere vorm van manie) episoden, zonder volledige manie
kenmerken
- ten minste één depressieve episode en minstens één hypomane episode
- geen manische episoden (hypomanie is milder dan manie)
- hypomanie is vaak minder storend voor de omgeving en leidt meestal niet tot ziekenhuisopname
hypomane kenmerken
- verhoogde energie of activiteit
- minder slaap nodig
- spraakzamer, socialer
- verhoogd zelfvertrouwen
- soms verhoogde creativiteit of productiviteit
- geen psychose of ernstig verstoord functioneren
depressieve kenmerken
zelfde als bij type I, maar vaak langduriger en ernstiger aanwezig
behandeling
- stemmingsstabilisatoren (zoals lithium of lamotrigine)
- soms lichte antidepressiva onder strikte controle
- psychotherapie, psycho-educatie, dagstructuur
- behandeling is sterk gericht op het voorkomen van depressieve terugvallen
cyclothyme stoornis
mildere, maar langdurige stemmingswisselingen
behandeling
mildere, maar langdurige stemmingswisselingen
kenmerken
- chronische stemmingsschommelingen over een periode van minstens 2 jaar (bij jongeren 1 jaar)
- periodes van lichte depressieve klachten en hypomane klachten zonder dat ze voldoen aan de criteria voor een volledige episode
- wisselend humeur maar minder extreem dan bij type I en II
- wordt soms als "lichte bipolaire stoornis" beschouwd maar kan leiden tot type I of II
behandeling
- psychotherapie (CGT, interpersoonlijke therapie, zelfinzicht)
- medicatie (soms stemmingsstabilisatoren, maar niet altijd nodig)
- structuur en zelfmonitoring (bijhouden van stemming helpt)
- vroege interventie is belangrijk om ontwikkeling naar zwaardere vorm te voorkomen
| type | episoden | ernst | psychose | medicatie | therapie |
|---|---|---|---|---|---|
| type I | manie + evt. depressie | ernstig | vaak | ja | ja |
| type II | hypomanie + depressie | matig | nee | ja | ja |
| cyclothymie | lichte stemmingswisselingen | mild | nee | soms | ja |
bipolaire ervaring
manische episode (type I)
hypomane episode (type I of cyclothymie)
depressieve episode
tussen episodes (stabiele periodes)
Hoe een bipolaire stoornis gevoelsmatig wordt ervaren, verschilt per persoon, per episode en per type stoornis. Toch zijn er veelvoorkomende gevoelens en innerlijke ervaringen die worden beschreven.
manische episode (type I)
- onverslaanbaar: je voelde je als een supermens – alsof je alles kon
- overenthousiast en euforisch: je bent intens gelukkig zonder duidelijke reden
- rusteloosheid en overactiviteit: je hebt eindeloze energie, praat veel en snel, maakt grootse plannen
- grootheidswaanzin: je denkt dat je briljante ideeën hebt of speciaal bent
- prikkelbaarheid: als iemand je afremt of corrigeert, kun je boos worden of agressief reageren
- slaap is overbodig: je slaapt nauwelijks, maar voelt je niet moe
hypomane episode (type I of cyclothymie)
- verhoogde productiviteit: je voelt je creatiever, sneller, scherper
- minder remmingen: je durft meer, neemt risico’s, maakt impulsieve beslissingen
- goed humeur of irritatie: je bent vrolijk en charmant of juist snel geïrriteerd
- zichzelf niet helemaal herkennen: je weet dat je 'anders' bent dan normaal, maar het voelt ook goed
depressieve episode
- zwaar en uitzichtloos: elke dag voelt als een gevecht en je voelt je leeg of waardeloos
- verdriet of apathie: je kunt huilen zonder reden of helemaal niets voelen
- gebrek aan motivatie: zelfs kleine taken kosten extreem veel moeite
- zelfverwijt en schuldgevoel: je hebt het gevoel dat je alles en iedereen teleurstelt
- suïcidale gedachten: soms is de pijn zo groot dat je denkt dat het beter is om er niet meer te zijn
tussen episodes (stabiele periodes)
- verwarring of schaamte over wat je hebt gedaan tijdens een episode
- angst voor een nieuwe terugval
- opluchting dat je weer ‘normaal’ functioneert
- twijfel aan jezelf: “wie ben ik echt – de manische, de depressieve of deze versie"
normale stemming vs bipolair
| normaal gedrag | mogelijk bipolair | |
|---|---|---|
| duur van de stemming | uren tot 1-2 dagen | dagen tot weken (of langer) |
| slaappatroon | licht verstoord door stress | bij manie: nauwelijks slaap, maar toch actief bij depressie: veel slapen of insomnia |
| activiteit en energie | vermoeid of energiek, afhankelijk van omstandigheden | overdreven energie of totale uitputting, zonder duidelijke reden |
| impulsief gedrag | soms impulsief, met overweging | grote risico's: plots veel geld uitgeven, ontslag nemen, vreemdgaan |
| zelfbeeld | wisselend zelfvertrouwen | van grootheidswaanzin tot diep minderwaardigheidsgevoel |
| emoties | emoties passen bij de situatie | emoties voelen té intens of niet passend bij de situatie |
| concentratie | soms moeite door stress of afleiding | aanhoudende concentratieproblemen, snel afgeleid |
| sociale contacten | soms sociaal of wat teruggetrokken | van hyper-sociaal naar volledig teruggetrokken |
| creativiteit en productiviteit | afhankelijk van motivatie | opeens extreem creatief of productief (vooral bij hypomanie) |
| controle over stemming en gedrag | meestal controleerbaar | vaak geen controle, achteraf spijt of verwarring |
| gevolgen voor dagelijks functioneren | geen of mild | ernstige impact op werk, relaties, financiën |
| psychotische symptomen | nee | soms wanen of hallucinaties bij manie of zware depressie |
hoe herken je een bipolair iemand
manie (type I)
opvallend en vaak ontregelend
hypomanie (type II of cyclothymie)
subtieler, vaak eerst positief
depressieve episode
vaak stiller en onopvallender
tussen episodes (stabiele periodes)
Het herkennen van een bipolaire stoornis in het dagelijks leven is niet altijd eenvoudig, vooral omdat de symptomen sterk kunnen wisselen tussen manie of hypomanie, depressie en stabiele periodes. Toch zijn er bepaalde gedragingen, gewoonten en signalen waar je op kunt letten — bij jezelf of bij iemand anders.
manie (type I)
opvallend en vaak ontregelend
- slaapt nauwelijks maar is toch extreem energiek
- praat aan één stuk door, springt van onderwerp naar onderwerp
- maakt grootse plannen
- koopt impulsief dure of onnodige spullen of neemt financiële risico’s
- vertoont riskant gedrag: gokken, overmatig drinken, onveilige seks
- reageert vijandig of geïrriteerd als iemand grenzen stelt
- denkt dat regels niet gelden
hypomanie (type II of cyclothymie)
subtieler, vaak eerst positief
- opvallend goed humeur, zelfverzekerd, charmant
- creatiever, productiever, neemt veel hooi op de vork
- slaapt minder maar functioneert op korte termijn goed
- minder remmingen in wat hij of zij zegt of doet
- snel afgeleid, springt van taak naar taak
- beetje té enthousiast
depressieve episode
vaak stiller en onopvallender
- terugtrekking uit sociale contacten
- verlies van interesse in hobby’s of werk
- moeite met opstaan, douchen, eten
- negatief zelfbeeld en schuldgevoel
- weinig energie en concentratieproblemen
- kan sombere uitspraken doen
tussen episodes (stabiele periodes)
- snelle stemmingswisselingen (soms zelfs binnen dagen)
- onvoorspelbare gedragsveranderingen (de ene dag uitbundig, de andere teruggetrokken)
- moeite om werk of relaties stabiel te houden
- plots conflicten of impulsieve beslissingen (zoals ontslag nemen of relatie beëindigen)
informatief platform dat je terug op weg wil helpen naar wie je altijd bent geweest - geniet van jezelf
© 2010-2025 Lichaam en Geest - alle rechten voorbehouden
door het bezoeken van deze site ga je expliciet akkoord met het plaatsen van analytische cookies
disclaimer, cookies & privacy - hosting