doorzoek de site
Typ hierboven je zoekterm en klik op het icoontje. Ben je op zoek naar de betekenis van je droom, typ dan enkel het onderwerp in en niet "betekenis droom over ...".
Een angststoornis is een psychische aandoening gekenmerkt door intense, irrationele angst of bezorgdheid die leidt tot vermijdingsgedrag, lichamelijke symptomen en beperkingen in het sociale, beroepsmatige of persoonlijke functioneren.
- de angst is langdurig (meestal meer 6 maanden, afhankelijk van de stoornis)
- er is sprake van vermijding of lijden door de angst
- de angstreacties kunnen lichamelijk zijn (zoals hartkloppingen, zweten of hyperventilatie)
- de angst is niet realistisch of overdreven sterk in verhouding tot de situatie
Angst is op zich een normale emotie, maar bij een angststoornis is deze emotie uit balans en gaat het ten koste van de kwaliteit van leven. Niet elke angst is een stoornis. Pas als angst langdurig, overdreven en beperkend is, spreken we van een angststoornis. De persoon is zich ook vaak bewust van de irrationele aard van hun angst, maar kan het niet zomaar stoppen. Openheid, empathie en geen oordeel zijn cruciaal om iemand te helpen zich veilig te voelen.
alle
gegeneraliseerd
paniekstoornis
sociale fobie
specifieke fobie
agorafobie
gegeneraliseerde angststoornis (GAS)
symptomen
- aanhoudende, buitensporige zorgen over alledaagse dingen (gezondheid, werk, geld, familie)
- moeite met controle houden over de zorgen
- minstens drie van de volgende symptomen gedurende meer dan 6 maanden
- rusteloosheid of op scherp staan
- snel vermoeid zijn
- moeite met concentreren of een ‘leeg hoofd’
- prikkelbaarheid
- spierspanning
- slaapproblemen
oorzaken
- biologisch: onbalans in neurotransmitters zoals serotonine, noradrenaline en GABA
- psychologisch: perfectionisme, laag zelfbeeld, vermijdingsgedrag
- omgevingsfactoren: langdurige stress, overbeschermende opvoeding of trauma’s
- genetisch: erfelijkheid speelt een rol
behandeling
- cognitieve gedragstherapie (CGT): aanpassen van denkpatronen
- medicatie: SSRI’s (zoals escitalopram), SNRI’s; benzodiazepines enkel kortdurend
- mindfulness en ontspanningstechnieken
- psycho-educatie
paniekstoornis
symptomen
- terugkerende, onverwachte paniekaanvallen, met
- hartkloppingen, zweten, trillen
- kortademigheid, verstikkinggevoel
- duizeligheid, onwerkelijkheidsgevoel (derealizatie)
- angst om de controle te verliezen, doodsangst
- minstens één aanval gevolgd door
- aanhoudende bezorgdheid over nieuwe aanvallen
- veranderingen in gedrag (bv. vermijden van triggers)
oorzaken
- lichamelijke overgevoeligheid: verhoogde gevoeligheid voor interne prikkels
- psychologisch: catastroferen van lichamelijke gewaarwordingen
- stress of trauma
- genetische aanleg
behandeling
- cognitieve gedragstherapie met nadruk op
- cognitieve herstructurering
- interoceptieve exposure (blootstelling aan lichamelijke symptomen)
- medicatie: SSRI’s (bv. sertraline), benzodiazepines (tijdelijk)
- ademhalingsoefeningen
sociale fobie
symptomen
- intense angst om negatief beoordeeld of afgewezen te worden
- specifieke situaties: spreken in het openbaar, eten in bijzijn van anderen, sociale interacties
- vermijdingsgedrag of verdragen met intense angst
- fysieke reacties: blozen, beven, zweten, trillen
oorzaken
- negatieve sociale ervaringen: pesten, afwijzing
- overmatige zelfbewustheid
- opvoeding: weinig sociale stimulatie, strenge of kritische ouders
- erfelijkheid: verhoogd risico bij familieleden
behandeling
- cognitieve gedragstherapie: sociale situaties oefenen, irrationele gedachten uitdagen
- groepstherapie: oefenen van sociale interacties
- medicatie: SSRI’s zoals paroxetine of sertraline
- sociale vaardigheidstraining
specifieke fobie
symptomen
- intense, aanhoudende angst voor een specifiek object of situatie: spinnen (arachnofobie), naalden (belonefobie), hoogtes (acrofobie), vliegen (aviatiefobie)
- angst is buiten proportie en leidt tot vermijding of sterke angstreacties
- aanhoudend langer dan 6 maanden
oorzaken
- klassieke conditionering: negatieve ervaring met fobie-object
- observerend leren: anderen zien reageren met angst
- evolutiebiologisch: angst voor gevaarlijke dieren (slangen, spinnen) is aangeboren
- genetische gevoeligheid
behandeling
- exposuretherapie (systematische desensitisatie)
- cognitieve gedragstherapie
- in enkele gevallen: EMDR bij trauma-gerelateerde fobieën
- medicatie meestal niet nodig
agorafobie
symptomen
- angst voor twee of meer van de volgende
- openbare ruimtes (pleinen, bruggen)
- openbaar vervoer
- winkels of bioscopen
- alleen buitenshuis zijn
- gevoel van "geen ontsnapping mogelijk" bij paniekaanval
- vermijdingsgedrag: thuis blijven, enkel met vertrouwd persoon naar buiten
oorzaken
- vaak ontstaan na paniekaanvallen
- conditionering: bepaalde plekken geassocieerd met paniek
- gevoel van controleverlies
behandeling
- cognitieve gedragstherapie met exposure: stapsgewijs leren omgaan met gevreesde situaties
- medicatie: SSRI’s, eventueel benzodiazepines voor korte termijn
- soms huisbezoek of online therapie nodig bij ernstige vermijding
| behandeling | werkt bij | opmerkingen |
|---|---|---|
| cognitieve gedragstherapie | alle angststoornissen | gouden standaard |
| exposuretherapie | specifieke fobie, agorafobie, sociale angst | kern van veel behandelingen |
| SSRI’s (bv. sertraline) | GAS, paniekstoornis, sociale angst, agorafobie | eerste keuze bij medicatie |
| benzodiazepines | korte termijn bij ernstige angst | verslavingsrisico |
| ademhaling en mindfulness | GAS, paniekstoornis | ondersteunend |
kenmerken en signalen
gedrag
- vermijding van bepaalde situaties, plaatsen of mensen
- vluchtgedrag of overdreven behoefte aan veiligheid
- uitstelgedrag of vermijden van verantwoordelijkheden
- teruggetrokken of afwezig gedrag
lichamelijk
- hartkloppingen, zweten, trillen
- duizeligheid, misselijkheid
- spierspanning of hoofdpijn
- kortademigheid of een beklemmend gevoel
- vermoeidheid door voortdurende spanning of slecht slapen
mentaal
- aanhoudende zorgen of doemdenken
- concentratieproblemen
- prikkelbaarheid of snel geëmotioneerd raken
- angst om de controle te verliezen, gek te worden of dood te gaan
- perfectionisme of controlebehoefte (bij GAS)
communicatie
- veel vragen om geruststelling
- herhaaldelijk over dezelfde zorgen praten
| stoornis | mogelijke observaties |
|---|---|
| GAS | voortdurend piekeren, zelfs over kleine dingen |
| paniekstoornis | plots paniekaanvallen en vermijden van de plekken waar dit gebeurde |
| sociale angst | vermijden van sociale bijeenkomsten, zacht spreken, wegkijken |
| specifieke fobie | in paniek raken bij het zien van een bepaald dier of object |
| agorafobie | nauwelijks buiten komen of niet alleen willen reizen |
ondersteunen
luister zonder oordeel
- laat de persoon praten over zijn of haar angst, zonder het te bagatelliseren of over te nemen
- zeg bijvoorbeeld: “Dat klinkt echt lastig. Wil je er meer over vertellen?” en niet “Stel je niet zo aan” of “Dat is toch nergens voor nodig?”
erkenning
- angst is echt voelbaar, ook als jij de situatie niet bedreigend vindt
- neem het serieus zonder het te versterken
hulp
- moedig professionele hulp aan (zonder te pushen)
- zeg bijvoorbeeld: “Je hoeft dit niet alleen te doen. Er zijn mensen die je kunnen helpen.”
kleine stapjes samen
- bij exposure-therapie of vermijdingsgedrag kun je ondersteunen door mee te gaan of kleine successen te vieren
- voorbeeld: samen een korte wandeling maken als iemand agorafobie heeft
praktische steun
- hulp bij afspraken maken of meegaan naar de huisarts
- helpen met ontspanningsoefeningen of herinneren aan therapie
geduld
- angststoornissen gaan zelden vanzelf over
- er kunnen terugvallen zijn en het herstel verloopt niet altijd lineair
stel grenzen
- het is niet jouw taak om de angst op te lossen
- blijf beschikbaar, maar bewaak ook je eigen energie en mentale welzijn
| niet doen | waarom niet |
|---|---|
| “gewoon even diep ademhalen” | bagatelliseert de ervaring |
| "je moet het gewoon loslaten” | onrealistisch advies |
| de angst negeren of vermijden | bekrachtigt vermijdingsgedrag |
| zelf de rol van therapeut aannemen | kan averechts werken |
wat zeker helpt
Je staat er echt niet alleen voor. Neem contact op met je huisarts voor psychologische ondersteuning of ontdek onderstaande alternatieve therapieën.
affirmaties
aromatherapie
ayurveda
Bachbloesems
bioresonantie
causale voetreflexologie
Dornmethode
EFT
EMDR
emokinesiologie
Gestalttheorie
lees boek
ontdek alle boeken
informatief platform dat je terug op weg wil helpen naar wie je altijd bent geweest - geniet van jezelf
© 2010-2025 Lichaam en Geest - alle rechten voorbehouden
door het bezoeken van deze site ga je expliciet akkoord met het plaatsen van analytische cookies
disclaimer, cookies & privacy - hosting